ادغام آینده در ملّی

جارستان: همین روزها درباره بانک آینده خبرهایی می‌شنوید که پیش‌خبرش را دیروز رئیس‌قوه قضائیه اعلام کرد. غلامحسین محسنی‌اژه‌ای دیروز گفت: «در مورد پرونده بانک آینده چهار سال است دارم فشار می‌آورم که بانک مرکزی وظایف و اختیارات دارد و باید به وضعیت این بانک رسیدگی کند.

تصمیم بانک‌مرکزی چیست؟

به نظر می‌رسد، بانک‌مرکزی قصد دارد با استفاده از تجربه مثبت ادغام موسسه اعتباری نور در بانک‌ملی، بانک آینده را نیز در این بانک ادغام کند. ادغام موسسه مالی و اعتباری نور در بانک ملی ایران، نمونه‌ای موفق از مدیریت چالش‌های مالی و ساماندهی موسسات زیان‌ده در نظام بانکی کشور است. این فرآیند که در سال‌های اخیر به انجام رسید با هدف اصلاح ساختار مالی، کاهش ریسک‌های سیستمی و حفاظت از منافع سپرده‌گذاران صورت گرفت. موسسه نور که به دلیل مشکلات مالی، ناکارآمدی مدیریتی و عدم رعایت استانداردهای نظارتی با چالش‌های جدی مواجه شده بود، در فرآیندی برنامه‌ریزی ‌شده تحت نظارت بانک مرکزی به بانک ملی ایران ملحق شد.

بانک ملی با بهره‌گیری از زیرساخت‌های قوی و تجربه گسترده خود، توانست این انتقال را با کمترین اختلال در خدمات به مشتریان انجام دهد. این تجربه نشان‌دهنده اهمیت نظارت دقیق بانک مرکزی، هماهنگی بین نهادهای مالی و اجرای دقیق برنامه‌های اصلاحی است که می‌تواند به عنوان الگویی برای مدیریت بحران‌های مشابه در آینده مورد استفاده قرار گیرد. موفقیت این ادغام همچنین بر ضرورت شفافیت مالی، تقویت حاکمیت شرکتی و رعایت استانداردهای بین‌المللی در موسسات مالی تأکید دارد.

بانک مرکزی در سال‌های اخیر بارها تجربه مداخله در مؤسسات مالی بحران‌زده را داشته است. از ساماندهی مؤسسات غیرمجاز گرفته تا ادغام مؤسسه اعتباری نور در بانک ملی، هدف اصلی همیشه یک چیز بوده است: جلوگیری از سرایت بحران نقدینگی و حفاظت از منافع مردم. در مورد بانک آینده نیز همین منطق حاکم است. اگرچه حجم دارایی‌ها و تعهدات این بانک بسیار بیشتر از مؤسسات کوچک‌تر است اما به نظر می‌رسد، ادغام در بانکی بزرگ و دارای پشتوانه دولتی مانند بانک ملی، مطمئن‌ترین مسیر برای مهار بحران و جلوگیری از فروپاشی احتمالی آن باشد.

اگر بانک مرکزی بتواند در گام نخست، وضعیت دارایی‌ها و بدهی‌های بانک آینده را به‌صورت شفاف و حسابرسی ‌شده مشخص کند و در ادامه، طرح ادغام را با محوریت حفظ منافع سپرده‌گذاران و تقویت ساختار سرمایه بانک ملی پیش ببرد احتمال موفقیت بالاست. مهم‌تر از خود ادغام، نحوه مدیریت آن است؛ زیرا کوچک‌ترین خطا در برآورد ارزش دارایی‌ها یا انتقال بدهی‌ها می‌تواند برای بانک مقصد نیز چالش‌زا باشد.

اما در پس این تصمیم فنی، پرسش‌های سیاسی و نهادی بزرگی نهفته است. بانک آینده تنها یک نهاد مالی نیست؛ بازتابی از دوره‌ای است که رابطه میان سیاست، سرمایه و نظارت در ایران به شکلی پرتنش و پرابهام شکل گرفت.

بانکی که در دهه‌های گذشته بیشتر به نهادی بروکراتیک و کند تبدیل شده بود اکنون می‌تواند با جذب ساختارهای فناورانه و سرمایه انسانی بانک آینده، نفَسی تازه در عملکرد خود بدمد. از سوی دیگر، جامعه نیز نظاره‌گر این فرآیند است. افکار عمومی در سال‌های اخیر نسبت به پرونده‌های مالی حساس‌تر شده است. هرگونه بی‌تدبیری در ادغام می‌تواند اعتماد عمومی به نظام بانکی را بیش از پیش فرسوده کند. سپرده‌گذاران بانک آینده، به‌ویژه در میان طبقه متوسط شهری، خواستار تضمین‌های صریح و کتبی درباره دسترسی به سپرده‌ها و استمرار خدمات بانکی هستند.

در نهایت، سرنوشت بانک آینده می‌تواند آینه‌ای از آینده بانکداری ایران باشد؛ آینده‌ای که یا به سمت انضباط، شفافیت و بازسازی اعتماد حرکت خواهد کرد و یا همچنان در مدار بحران‌های تکرارشونده و تصمیم‌های موقتی گرفتار می‌ماند. در این میان آنچه تعیین‌کننده است نه فقط عدد دارایی‌ها و بدهی‌ها بلکه میزان اراده سیاسی برای اصلاح ساختار بانکی است. بدون این اراده، هیچ ادغامی در بزرگ‌ترین بانک کشور نمی‌تواند، معنای واقعی ثبات را به نظام مالی بازگرداند./سازندگی